De geschiedenis van de molotovco*cktail, het iconische wapen van de underdog (2024)

In de Oekraïense stad Lviv maken studenten en kunstenaars molotovco*cktails in een fabrieksruimte waar ooit dansfeesten werden gehouden. In een buitenwijk van Kiev laat een gepensioneerde econoom haar voorraad brandbommen zien aan een CNN-verslaggever. Ze vertelt dat ze eerst via Google op zoek was gegaan naar een handleiding. In Dnipro verzamelen vrouwen zich buiten om geïmproviseerde projectielen te verzamelen.

“Het lijkt alsof het op dit moment het enige is dat er echt toe doet, ” aldus een plaatselijke docent.

In het grootste land van Europa zijn inwoners overal grote aantallen molotovco*cktails aan het maken om zich de Russen van het lijf te houden. Het projectiel, ook wel benzinebom genoemd, is al bijna een eeuw lang het meest gangbare wapen voor underdogs die het opnemen tegen een technologisch superieure vijand. Molotovco*cktails hebben een veel groter effect dan stenen, maar zijn even simpel om aan te komen. Het enige dat ervoor nodig is, is een glazen fles en een brandbare inhoud.

Russische tanks waren van oudsher al doelwit van molotovco*cktails. Rechtse, nationalistische opstandelingen gebruikten in 1937 tijdens de Spaanse Burgeroorlog voor het eerst benzinebommen tegen Sovjettanks die beschikbaar waren gesteld aan de Republikeinse regering. Zo zag een Britse brigadegeneraal tot zijn verbijstering dat bij een bepaald incident negen tanks verwoest raakten door de zelfgemaakte bommen. Het duurde niet lang voordat ook het Republikeinse leger en de internationale troepen die aan hun kant meevochten ze ook gingen inzetten.

Het waren echter de Finnen die de naam voor de bommen bedachten. Toen Sovjettroepen Finland in 1939 aanvielen, stelde Vjatsjeslav Michajlovitsj Molotov, de minister van Buitenlandse Zaken onder Stalin, dat de oorlogsvliegtuigen geen bommen lieten vallen, maar voedsel naar het land brachten. De Finnen reageerden daarop door de bommen de bijnaam ‘Molotovs voedselpakketten’ te geven en aan te bieden daar iets te drinken (een co*cktail) bij te serveren. De destilleerderijen van de staat waren al overgestapt van de productie van wodka naar het maken van grote hoeveelheden van de geïmproviseerde brandbommen. De Finse troepen zetten die met veel succes in tegen het Sovjetmaterieel. De naam ‘molotovco*cktail’ bleef hangen en verspreidde zich al snel over de hele wereld.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog greep Groot-Brittannië terug op molotovco*cktails als een belangrijk verdedigingsmiddel tegen de gevreesde invasie van de nazi’s. In 1940 schreef Tom Wintringham, een veteraan die had meegevochten in de Spaanse Burgeroorlog, een handleiding voor molotovco*cktails die werd gepubliceerd in het populaire Britse tijdschrift Picture Post. Nadat hij eerst had beschreven hoe de bommen gemaakt moesten worden, legde hij de lezers ook uit hoe ze gebruikt moesten worden.

“Wacht op de tank. Als die dichtbij genoeg is, steekt je kameraad de in benzine gedrenkte hoek van de lap aan. Gooi de fles met de lap weg zodra de hoek brandt. (Je kunt deze niet ver gooien.) Zorg dat de bom voor de tank terechtkomt. De lap moet verstrikt raken in de rupsbanden of in een tandwiel, of moet zich rond een as wikkelen. De fles valt kapot, maar de lap raakt doordrenkt met de benzine, zodat er een flink vuur ontstaat waardoor de rubberbanden van de tank verbranden, de carburateur in brand vliegt of de bemanning wordt geroosterd.”

“Deze dingen zijn geen speelgoed, ” zo eindigde hij zijn verhaal. “Ze zijn erg gevaarlijk.”

De Britse regering liet de Home Guard (die bestond uit mannen die te oud waren om in het gewone leger te vechten) trainen in het gebruik van de zogenaamde “co*cktails à la Molotov. ” In een trainingsvideo zagen vrijwilligers hoe ze een barricade moesten opwerpen om een nazitank tegen te houden en hoe ze “old nasty” daarna met molotovco*cktails moesten bestoken.

Daarna werden in het Verenigd Koninkrijk ook op grote schaal “model 76-granaten” gefabriceerd. Dit waren molotovco*cktails waarin rubber zat opgelost, waardoor de brandstof kleverig werd. Bovendien ontbrandden de projectielen met behulp van witte fosfor, waardoor ze niet met een lap hoefden te worden aangestoken. Er werden zo'n zes miljoen van dergelijke “granaten” gemaakt. Ze werden in kisten door het hele land verstopt, zodat de Britse burgers zich tegen de bezetters konden verzetten op een vergelijkbare manier als de Oekraïners nu doen. Zelfs in 2018 nog werden dergelijke voorraden ontdekt tijdens funderingswerkzaamheden.

Ook na de Tweede Wereldoorlog, toen het Hongaarse volk in 1956 in opstand kwam tegen de Sovjetheerschappij, was de molotovco*cktail het wapen waarop werd teruggegrepen. Zo wisten de Hongaren maar liefst vierhonderd tanks te vernietigen voordat de opstand werd neergeslagen.

Sinds die tijd worden molotovco*cktails wereldwijd gebruikt tijdens protesten en gewapende conflicten. De Tsjecho-Slowaken zetten ze in tegen de binnenvallende troepen van het Warschaupact tijdens de Praagse Lente. Studenten gooiden ze naar de Franse politie in Parijs. Palestijnen wierpen ze richting Israëlische soldaten. Sandinisten smeten ze naar de Nationale Garde in Nicaragua. Anti-sjah-demonstranten bedienden zich ervan tijdens de Iraanse revolutie. Betogers in Hongkong slingerden ze richting de op bevel van China hard optredende politie. In de Verenigde Staten vlogen ze door de lucht tijdens anti-racismeprotesten.

Wanneer mensen zich de onderliggende partij voelen, zijn molotovco*cktails nog steeds de wapens waar ze een beroep op doen. Het zijn wapens die, met uitslaande vlammen, het verhaal ondermijnen van de overheersers.

Zo is het ook in Oekraïne. Volgens het Kremlin zouden de Russische troepen een warm welkom krijgen in Oekraïne. In plaats daarvan, zo zei de Oekraïense presidentsvrouw Olena Zelenska onlangs in een verklaring, “worden ze verjaagd met molotovco*cktails. ”

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op nationalgeographic.com